Bisiklet;

ÖZGÜRLÜKTÜR, SAGLIKTIR, DOGALLIK VE UYUMDUR, ZAMAN KAZANDIRIR, EKONOMiKLiKTiR, ÜLKEMiZE UYGUN ve AKILCIDIR

Kisacasi bisiklet, insan yasamina iyi uyum saglayan basit ama anlamli , yarali ve harika bir makinadir. Onu taniyalim; ondan yararlanalim;yasamimiza yeni bitr boyut katalim: Bisikletli yasama merhaba! diyelim. Bisiklet sporunu saglkli olan her birey yapabilir. Ancak kolay görünen ve çesitli avantajlara sahip bu sporun en önemli gereci olan bisikleti ne amaçla ve nerelerde kullanacaginizi belirlemelisiniz.

Bir bisiklet su amaçlarla kullanilabilir. (a) sehir içinde ulasim; (b) Bozuk yollarda, arazide kullanim; (c) sehirler arasinda, uzun yolda gezi; (d) Kisa ve uzun mesafeli yaris; (e) Gösteri ve akrobasi. Alacaginiz bir bisiklet genellikle bu amaçlarin bir veya birkaçina birden, bir ölçüde hizmet edebilir. Ancak örnegin,yaris tipi bir bisikleti çok kötü bir yolda kullanamazsiniz, kullanmamalisiniz. Çünkü bunlar düzgün yolda maksimum hiz için yaspilmis olduklarindan oldukça narin bisikletlerdir. Öte yandan bir katlanir bisiklet de uzun yolda iyi sonuç vermez. Benzer nedenlerle öncelikle,farkli bisiklet tiplerinin islevlerini bilmek gerekmektedir.

1.Günlük Kullanim Bisikletleri : Birinci grupta sehir içinde günlük kullanim ve alisveris amaciyla kullanilan Roadster tipi katlanabilen bisikletleri koyabiliriz. Roadster (Raleigh firmasinin bu tipin ilk örnegine verdigi ad) vitessiz veya (arka) göbekten üç viteslidirler.Düz veya genis kartal tipi yukariya kalkik direksiyonlari ve oldukça saglam bir yapilari vardir.Genellikle 26x1, 3/8 jantli olurlar.Ancak yaris tipi veya touring bisikletlerinden 3-10 kg daha agirdirlar. Bu tipte kalite ikinci planda kalmaktadir.Katlanir bisikletlerise küçük jantli,kalin lastikli,sele ve direksiyonu çesitli boylara ayarlanabilir özelliktedirler. Roadster'lerdeki gibi ön ve/veya arkalarinda tasiyicilari vardir. Avrupa'da genellikle kadinlar tarafindan alisveriste yaygin olarak kullanilmaktadirlar.Ülkemizde de çocuk bisikleti olarak yaygindirlar. Bu tiplerde kalite genellikle üçüncü planda kalmaktadir.Katlanabilir olmalari bir yandan muhafaza etme ve tasima kolayligi saglarken,diger yandan genis ayarlanabime kapasiteleri küçük yapili insanlar için kullanim rahatligi getirmektedir.

2.Yaris Tipi Bisikletleri : 3 türlüdür. (a) Geleneksel Yaris (Yol Yarisi) Bisikletleri(b) Uzun Yol (Touring) Bisikletleri (c) Pistte (veya Velodromda) (Track) Yaris Bisikletleri.

(a) Geleneksel Yaris (Yol Yarisi) Bisikletleri : Herkesin biraz bildigi, bisiklet denilince akla gelen, genellikle 10 veya 12 vitesli , ince tekerlekli bisikletler yol yarisi amaciyla üretilirler.Olabildigince hafiftirler. Orta veya çok iyi kalitede olabilirler. Yollarin düzgün oldugu ülkelerde halen en çok tutulan tür bunlardir. Ancak bozuk yol ve arazide etkinlikleri çok azalabilir. Narin yapilari nedeniyle öncelikle jant ve ön masalari deforme olabilir. 8-11 kg kadardirlar.

(b) Uzun Yol (Touring) Bisikletleri : Bu tip bisikletler yaris tipinin biraz daha saglamlastirilmis çamurluk, tasiyici, isik vb. eklenmis biçimidir.Tabii buradaki "uzun yol" Avrupa'daki uzun yoldur. Gece veya gündüz ummadiginiz bir anda ve aniden bir çukura düsme, bir tasa çarpma olasiligi pek düsünülmeden imal edilmis bisikletlerdir bunlar.Yaris tipinde oldugu gibi boynuz tipi düsük direksiyonu ve 27x1, 1/4 jantlara sahiptirler.Ayrica vites araliklari yaris bisikletine göredaha genistir. Dogallikla yol ve Track yaris bisikletlerinden biraz daha agirdirlar.

(c) Pistte (veya Velodromda) (Track) Yaris Bisikletleri Bunlar 1km, 1mil, 1 dakika veya 1 saatlik yarislara yönelik olduklarindan son derece hafifletilmis, aerodinamik yapi kazandirilmis vitessiz ve frensiz bisikletlerdir.Amaç en kisa zamanda hizlanma ve maksimum hiza oldugundan agirlik ve aerodinamik yapi çok önemlidir. Bu tip bisikletler yüksek kalitede olmak zorundadir, çünkü üretimleri özel bir özen gerektirir ve bisikletin amaci da çok özeldir. Ancak belirtigimiz amaç ve özellikler, söz konusu bisikletin son derece narin olmasini da birlikte getirir. Bu nedenle bu bisikletlerin kullanimi çok usta ve bilinçli bir sürücülügü gerektirir.

3. Her Kosul Bisikletleri (Çok Amaçli Bisikletler) : Üçüncü gruba 70'li yillarda ortaya çikan ve öncelikle ABD' de olmak üzere tüm dünyada yayilan ATB'leri (All Terrain Bikes) yani her türlü zeminde, yolda ve her egimde kullanilabilen bisikletleri koyuyoruz. Bunlara dag bisikleti (Mountain Bike) de denilmektedir. Bu bisikletleri yukarida "Kros Yarisi Bisikletleri" gibi bir baslik altinda inceleyebilirdik. Ancak çok yönlü oluslari nedeniyle ayri bir grupta ele aliyoruz. Atb'ler kalin ve iri disli, kros tipi lastiklere sahiptirler.Bunlar bir yandan islak, karli, çamurlu, toprak v.b. zeminlerde çok iyi tutmayi saglarken diger yandan çarpma, düsme, engelden atlama durumlarinda jant ve bisikleti koruyan bir sok emici (suspansiyon) islevi görmektedir. Lastik kalinliginin yarattigi yuvarlanma direnci lastik sirtinin bir serit halinde çikintili yapilmasiyla minimize edilmektedir. Her kosul bisikletleri düz, genis direksiyonlu olup çok güçlü frenlere sahiptirler. Genis direksiyon rahatlik,denge ve bozuk yollarda hakimiyet saglarken, güçlü frenler yüksek egim ve kötü zeminde etkin olmaktadir.Ayrica bunlarda sase (veya kadro/frame) çok saglam yapilmaktadir. Son yillarda, kadro yapiminda yeni ve çok iyi teknolojiler gelistirilmistir. ATB'ler farkli kalitelerde olabimekte ve agirliklari 13-20 kg arasinda degisebilmektedir.

4.Gösteri ve Akrobasi Bisikletleri : Bunlar piyasada BMX olarak bilinir. Küçük kadrolu, küçük jantli, kalin ve disli lastikleri olan,vitessiz,saglam yapili bisikletlerdir. Batida 10-17 yas grubu teenagerlarin katildiklari akrobatik gösteri ve yarismalarda yaygin olarak kullanilmaktadir.Ülkemizde ise bildigimiz kadariyla bu yönde organize bir etkinlik bulunmakta buna karsin,söz konusu yasta çocuk ve gençler BMX tipi bisikletlere yogun ilgi göstermektedirler.

5.Tandem (Çok Kisilik Bisiklet) Tandem en az iki kisi içinyapilmis vitesli bir bisiklet tipidir. Saglam bir yapiya, güçlü frenlere sahiptir.Tandem düz yolda tek kisilik bisikletden daha hizlidir. Çünkü,iki kisinin enerjisi tek kisinin hava direncini yenmektedir.Üstelik bir tandemin agirligi iki bisikletden düsüktür. Bunlar orta veya yüksek kalitede olabiilirler. Tandem iki kisiyi birlestirirken birbirin euyum sorunlarini da tasir. iki kisi birbirine hem bagimlidir hem yardimcidir.

1.Genel Dogrular
Bir bisikletin iyi (kaliteli) olup olmadigini veya hangi kalitede oldugunu anlamak konusunda iki genel ölçüt vardir. Bunlardan birincisi bisikletin genel toplam agirligidir. Bu anlamda iyi kaliteli bir yaris bisikleti 8-10 kg ; uzun yol (touring) bisikleti 11-13kg ve bir tandem 20-25kg kadardir.Bir baska degisle bir bisikletin agirligi ile kalitesi arasinda ters yönlü bir iliski bulunmaktadir. ikinci genel ölçüt bisikletin üzerinde ki direksiyon,jantlar,vitesler,pedal ve pedal dislileri, kranklar v.b. ne ölçüde çelik veya alloy(aliminyum alasim) oldugudur.Alloy parçalarin çoklugu iki bakimdan önem tasir. Birincisi bu tip malzemeyle yapilan üretim genellikle daha sofistikedir, yani daha özenle gerçeklestirilmistir. Bunun da nedeni alloyun çelikten daha pahalli olmasidir. Öte yandan alloy daha hafif bir malzeme oldugundan bu tip bir parça sayisi arttikça bisikletin toplam agirligi azalmaktadir. Bir bisikletin birkaç parçasi disinda tüm parçalari alloydan olabilmektedir.

2.Önemli Sistem ve Parçalarda Kalite
(a) Kadro ve sase (Frame) Bir bisikletin kadrosu en önemli parçasidir.Her sey onun üzerine monte edilmistir. Bütün dengeyi, hemen hemen her türlü monteyi o yüklenir. Ayrica toplam agirligin da en büyük parçasini olusturur. Kadro dört temel tüp(boru) ve üç çataldan (masadan) olusan bir bütündür. En önemli parçasinin ön masa oldugu söylenebilir. Çünkü hareketli olup dört cepheden gelen kuvvetlere karsi koymak zorundadir. Özellikle bir çukura düsme veya bir engele çarpma durumunda en büyük güç bu parça üzerinde yogunlasir. Kaliteliolmayan bir ön masa kolaylikla deforme olabilir. Bu nedenle önce masayi kontrol etmeliyiz. Herhangi bir ezilme, bükülme olmamalidir.Tabi bunu ikinci-üçüncü el bisikletler için özellikle yapmaliyiz.Ek olarak ön masanin kadroya baglandigi kisimlar çarpma karsisinda en büyük momentleri tasidigindan kolaylikla egilebilir,deforme olabilirler. Dolayisiyla alacagimiz bisikletin kadrosunda öncelikle böyle bir deformasyon (sekil bozulmasi) veya boya çatlagi olmadigindan emin olmaliyiz. Kadro üzerinde deformasyon kontrolu yaptiktan sonra masa uçlarinda masa uçlarinda tekerleklerin baglanti yerlerine dikkat etmeli ve buradaki drop-out'larin ayri bir parça olup olmadigina bakmaliyiz. Düsük kaliteli kadrolarda ön ve arka masalarin uçlari presle sikistirilip, uçlara tekerlek millerinin gireecegi sekilde bir girinti açilmistir. iyi cins kadrolarda ise buralara drop-out denilen parçalar sonradan kaynak edilmistir. Kadro üzerinde bakilacak üçümcü nokta tüplerin birlesme yerleridir. Bir bisklette en yüksek momentler buralarda olustugundan bu noktalarin nasil yapildigi çok önemlidir. Normal olarak bu kisimlar "lug" denilen ek parçalarla güçlendirilmistir. Bu parçalar ne denli girintili çikintiliysa yapimda o kadar özen gösterilmistir denilebilir. Ancak bazi bisikletler "lug"siz yapilabilir.Bu takdirde (aliminyum kadrolar hariç) kaynak izleri son derece belirsiz olmalidir.Buradaki kaynak bilinen demir kaynagi degil,bakir veya gümüs alasimla yapilan düsük isisli özel bir kaynaktir. Normal kaynak metali erittiginden kullanilmamaktadir. Yalniz yeni uygulanan TIG tekniginde çok ince bir kaynak seridi olmaktadir. Bu ATB'lerde sikça kullanilan çok iyi bir teknoloji olup diger standart kaynak tipi ile karsilastirilmamalidir. Bu konudaki son istisna bir tür özel yapistirma teknigidir. Bunda hem "lug" hem de kaynak yoktur.Tüpler dogrudan dogruya birbirine yapistirilmaktadir. Bisikletin kadrosunun iyi kalite oldugunun en somut isaretlerinden biri de ,üzerinde Reynolds, Columbus, Ishiwata, Falk, Tange gibi özel kadro isimlerinden birinin etiketinin bulunmasidir kuskusuz.
(b) Direksiyon, direksiyon boynu, pedallar, pedal dislileri, pedal kollari (kranklar), (varsa)ön ve arka vitesler,fren kollari ve frenler, selenin baglandigi boru ve tekerleklerin aks yataklari hep alloy olabilir. Daha önce de belirttigimiz gibi malzemenin alloy olmasi kalite için genel olarak olumlu bir isaret olarak alinabilir.

(c) Jantlar Bisiklette jantlar kadrodan sonra belki en önemli parçalardir. Saglam hafif ve çok dengeli olmalidirlar. Burada da alloy jantlari öneriyoruz. Hem daha hafif, hem fren de daha etkili olduklari hemde paslanip çürümeyecekleri için. Bir bisikletin kalitesi konusunda, aslinda söylenecek çok fazla sey olmakla birlikte, bu yazinin kapsami içinde simdilik bu kadarla yetiniyoruz.

1. Bisikletin Büyüklügü (Boyu) : Bir bisikletin büyüklügü kadrosunun (sasesinin) büyüklügü demektir. Bu ölçü pedal göbeginin merkezi ile selenin baglandigi borunun kadro ile birlestigi yer arasindaki mesafe olarak ifade edilir. Bu uzunluk 45-70cm arasinda degisebilir. Yanlis anlayisla bir bisikletin boyunun jant ebadi ile anlasilacagi sanilir. Oysa tekerlek büyüklügü bisikletin büyüklügünden farkli bir seydir. Bu bakimdan, küçük jantli bir bisiklet büyük olabilecegi gibi büyük jantli bir bisiklet de küçük insanlara göre üretilmis olabilir. Kendinize uygun kadro büyüklügünü yaklasik olarak boyunuzun üçte biri seklinde düsünebilirsiniz.Ancak bu maksimum ölçüdür. Bir kaç cm daha küçük olan bir kadroda direksiyon ve sele ayarlari daha rahat yapilir. Örnegin direksiyonu gerktigi kadar indirebilirsiniz. Bisikletin boyunukontrol etmenin çok kolay bir yöntemi de, sele ile direksiyon arasinda ayakta durmaktir. Eger üst tüp bacak aramiza degmiyorsa veya hiçbir baski yapmiyorsa o bisiklet size uygun demektir.Tabi üst ile bacak araniz arasinda 5-10cm'den fazla mesafe olmasini da önermeyiz.

2."Size" Göre Ayarlanmasi : Tüm mekanizma ve parçalari ayarli ve çalisir durumda olan ve boyu da size uygun bisikletinize iliskin yapacaginiz son is oturacaginiz sele ve direkiyonun yüksekliklerinin ayarlanmasidir. En dogru sele yüksekligi; selenin, pedallari topuklarinizla çevirebildiginiz en yüksek durumudur. Bunu ayarlamak için bir duvarin yanina gelin, duvara tutunarak bisiklete binin ve topuklarinizla pedallari geriye dogru çevirmeye baslayin.Pedalin seleye en uzak oldugu pozisyonda bacaginiz (diziniz) tamamen açilmis olmalidir.Ancak alt noktada pedal topugunuzdan kaçmamali ve kalçanizi saga sola oynatmadan bunu yapabilmelisiniz. Selenin optimum (en iyi) yükseligini belirlemenin kesin, dogru ve bilimsel bir yolu daha vardir: Önce bacak aranizla(yani kasiklarinizla) yer arasindaki mesafeyi ölçün, buna bacak içi uzunluk diyelim ve örnegin bu sizin için 80cm olsun. Pedal kolunu oturma borusu ile ayni dogrultuya getirin ve 80cm'yi 1.09 ile çarpin. Buldugunuz bu 87,2cm'lik uzunluk alttaki pedalla selenizin üst orta noktasi arasindaki mesafedir. Buna göre selenizi asagi veya yukari dogru hareket ettirin.Ayrica seleniz yatay (yere paralel) olmalidir. Boynuz tipi direksiyonlarda ,iki tip ayar vardir:Birincisi, direksiyonu n yüksekligidir. Selenizi ayarladiktan sonra direksiyonunuzu sels ile ayni seviyeye getirin.Yani direksiyonun en yüksek yeri selenizden daha yüksek olmasin. Boynuz(kurs tipi) direksiyonlarda elle tutulan uçlar 10-15cm asagida olacaktir. Bu ayar direksiyon boyundaki vidanin gevsetilmesi ile yapilir. ikinci ayar ise, direksiyonu direksiyon boyuna baglayan vidanin gevsetilmesiyle yapilir.Boynuz tipi (düsük) direksiyonlarda elle tutulan uçlar arka tekerlek milini gösterecek biçimde (veya yatayla 10 derecelik açi yapacak sekilde ) ayarlanir ve sabitlestirilir.
 

BISIKLETLE GEZI TURLARI IÇIN VE KAMPLI FAALIYETLER IÇIN MALZEME LISTESI

A)TEMEL GEREÇLER

• bisiklet
• bisiklet tamir gereçleri (tamir derslerimde anlatilacak)
• bisiklet yedek parçalari(iç lastik,fren teli,fren pabucu)
• kask
• dizlik,dirseklik,eldiven
• bisiklet çantasi
• suluk
• pompa
• düdük
• harita(*)
• pusula
• kiþisel ilaçlar(fazla sayıda)

B)YAZ FAALIYETLERINDE GIYIM

• kalin iş eldiveni(*)
• dar pantolon veya bisiklet tayti veya normal tayt
• pamuklu çorap
• rahat ve yumuþak,tercihen boðazliayakkabý
• t-shirt,yagmurluk,polar(veya sweat shirt)
• gözlük

C)KIS FAALIYETLERINDE GIYIM   ... yaz faaliyeti malzemelerine ek olarak:

• kar eldivenleri
• anorak
• bere
• atkı
• ve diger gerekli yedekler

D)KAMP

• cadir
• mat
• uyku tulumu (yaz faaliyetlerinde battaniye de kullanilabilir)
• sirt veya dag çantasi
• ocak(faaliyetin niteligine göre bütan,msr,piknik tüpü)
• star gel
• fener,ampul,pil
• mum
• tutusturucu
• cep telefonu(*)
• küçük pisirme kaplari
• toplu pisirme kaplari(*)
• 20-25 lt su bidonu(*)
• çaydanlik(*)
• tercihen  plastik çatal,kasik,biçak,bardak
• bireysel  ilk yardim malzemesi(ilk yardim dersinde anlatilacak)
• ekip için ilk yardim malzemesi(ilk yardim dersinde anlatilacak)(*)
• çaki
• hayvan kovucu kimyasal maddeler(anlatilacak)
• dis firçasi,dis macunu
• (erkekler için) tiras seti,ayna
• sabun,tuvalet kagidi
• deterjan(*)
• kagit,kalem
• dezenfektan madde(*)
• ip
• dikis seti
• sünger
• kazma,kürek(*)