MİKEN DÖNEMİ

        Efes'teki önemli ikinci prehistorik yerleşim Ayasuluk Tepesi'ndedir. 1990 yılına kadar Efes Müzesi'nde sergilenen eserlerin en eskisi kalenin girişindeki araba park yerinin düzenlenesi sırasında bulunan Miken Dönemi mezarın buluntuları idi. İ.Ö. 1400-1300 yıllarına ait bu eserlerin bulunmasından sonra tepede bir Miken yerleşmesinin olup olmadığı hep gündemde tutulmuş ancak yerleşim yeri bir türlü bulunamamıştı. Bunun için bu mezarın yöreye ticaret amacıyla gelen Mikenlere ait olduğu savı ortaya atılmıştı. Nihayet 1990 yılında Müze arkeologları tepenin güney eteğinde yaptıkları bir sondaj çalışmasında tarihi İ.Ö. 3 bin yıllarına kadar çıkan, elle biçimlendirilmiş kaplar ve kerpiçten yapılmış duvarlar buldular. Aranan bunlar değildi ancak Efes tarihinin tamamlanamayan kronolojisinin çok önemli bir bölümünü bu buluntuların oluşturduğu hemen anlaşıldı. Hitit yazılı kaynaklarında Ahiyava Krallığı'nın başkenti APASA'dan sözedilmektedir. Apasa'nın neresi olduğu kesinlikle bilinmezken dil bilimciler Efes kelimesinin Apasa'dan türediğini öne sürerler. O halde bu son buluntular Ahiyava Krallığı'nın baaşkenti Apasa'ya aitti. Bu tez daha sonra konuyla ilgilenen bütün bilim adamlarınca kabul edildi. Kazılar ilerlediğinde Apasa kalıntılarının hemen doğu kenarında aranan Miken yerleşim yerine de rastlandı. Apasa ve Miken yerleşim yerikazıları günümüzde de devam etmektedir.