Kaunos

Bu tarihsel Karya şehri Bodrum'un doğusunda, bir balıkçı köyü olan Dalyan'ın yakınında kurulmuştur. Tekneler ziyaretçileri buradan karmakarışık geçitlere ve dev kamışların yetiştiği, geniş kumluk sahile çamurlu suların döküldüğü Dalyan nehrine taşır. Dalyan'ın yakınlarında, ince işçilikle uzak tepeler üzerine oyulan bir seri kaya mezar görülür. Bunlardan tam olarak bitmemiş olan bir mezar bize, önyüzün önce nerelerinin oyulduğunu gösterir. İçerilerdeki kırık çömlek parçaları, bu mezarların M.Ö. 4.yüzyıla ait olduğunu ve Romalılar tarafından tekrar kullanıldıklarını gösterir.

Kaunos'un eski sakinlerinin sağlıklarının bozuk olduğu ve hasta oldukları bilinir. Oldukça sivri diliyle tanınan Sıtratonirkus adlı bir harpist, yeşil derili Kaunoslulara yaptığı bir ziyaretten sonra Hemor'in, "insanlar yapraklar gibi ölüp gidiyordu" sözleriyle neyi kastettiğini ancak anladığını ifade etti. Kaunoslular kendilerinden özür dilemesini istediklerinde, Sıtratonikus'un cevabı şu oldu: "Ne?… Bir kentin sağlıksız olduğunu söylemeye nasıl cüret edebilirim ki, ölüler bile sokaklarda dolaşırlarken…"

Doktorlar hastalığı aşırı meyve tüketimine bağladılar, çünkü eski tarihte doktorlar, meyvelerin sağlıksız olduğunu kabul ediyorlardı. Oysa sivrisinek ısırmalarının potansiyel tehlikesini anlamalıydılar; bugün, kentin sağlık probleminin malarya olduğu sanılmaktadır.

Sağlıksız ününe karşın, Kaunos'ta ardarda çeşitli kültürler yaşamıştır. Geniş çaptaki harabeler arasında Roma Hamamı, Perslere ait şehir duvarı, bir Karya kalesi, bir Yunan tiyatrosu ve bir Bizans bazilikası yer alır. Delya Konfederasyonu'nun bir üyesi olarak, Efes'in ödediğinden daha fazla olan on talent tutarında vergi öderdi. Kaunos'un zenginliği belki de oldukça yüksek karlılık getiren balık endüstrisiydi. Balıklar beslenmek üzere kanaldan yukarı tatlı suya yüzerler ve dönüşlerinde kolayca avlanırlardı. Bugün nehirde karşıdan karşıya uzatılan tahta birimler aynı amaçla kullanılmaktadırlar. Ayrıca, harabelerden dönüşte, sülfürlü sıcak su kaynakları da ziyaret edilmeye değer.