KULA ve EVLERİ
Manisa’nın Uşak tarafındaki ilçesi Kula İzmir-Ankara karayolu üzerinde bulunuyor. İzmir’den 120 km uzaklıktaki Kula, etrafı alçak tepelerle çevrili volkanik bir arazi üzerine kurulmuş.
Yaşam biçimi, doğa ve mimarinin uyumlu bütünlüğü ile oluşan geleneğin korunup günümüze ulaşabildiği özgün yerleşim yerlerinin en önemlilerinden biri olan Kula’nın tarihi MÖ 1.yüzyıla uzanıyor.
Arnavut kaldırımlı sokaklar, taş döşeli avlular, bakımlı bahçeler ve içleri minderli, yastıklı evlerle dünü bugüne taşıyan bir ilçedir Kula. Sokaklar yağmur sularının akabilmesi için ortaya doğru eğimlidir. Daracık sokaklarda dolaşırken yüksek duvarlarla kapalı avluların içini göremezsiniz. Duvarlar ev yaşamının gizliliğini sağlar. Evler taştan yapılmıştır, genellikle 2 veya 3 katlıdır.
İkinci katları daracık sokaklara uzanan çıkmaları rengarenk boyanmıştır Kula evlerinin. Dış kapıdan gölgeli, serin avluya girilmektedir. Avlularda meyve ağaçları vardır, sebze yetiştirilmektedir. Yazları oturma, çamaşır yıkama ve halı dokuma işleri hep avluda yapılmaktadır. Geceleri bütün aile burada toplanır.
Üst katlara bir ahşap merdivenle çıkılır ve sofaya açılır genellikle. Sofadan geçilen odaların sayısı değişir, evlerin ve konakların büyüklüğüne göre. Sofaların iki ucu tabandan 40-50 cm yükseklikteki kare phlanlı sekilerle biçimlendirilir ve sıcak yaz gecelerinde oturulur, konuk ağırlanır ve KUla’ya özgü türkülü-çalgılı yaren toplantıları gerçekleştirilir.
Kula evleri büyük aileye, özellikle de gününü hep evde geçiren kadına göre planlanmıştır. Her oda bağımsız bir yaşama birimi olacak şekilde düzenlenmiştir. Yemek yemek, oturmak, yatmak, yıkanmak gibi bir ailenin ihtiyaçlarının tümünü karşılayacak şekilde düzenlenmiştir.
Kula evlerinin özelliği işlevselliğidir. Gerekli olmayan unsurlara rastlanmaz. Yalnız başoda düzeni ve bezemesiyle diğerlerinden farklıdır. Odalarda çeşitli amaçlarla kullanılan dolaplar bulunur. İşlevlerine göre dolaplara yüklük, çubukluk, tetilik, peşkirlik, lambalık, tembel deliği gibi adlar verilir.
Büyük dolaplardan birinin altı çinko ile kaplanır ve hamamlık olarak kullanılır.
Süslemeler evin içinde de vardır. Kapılardaki ince ahşap oymalar, sofa ve başoda tavanlarında renkli boyanmış, çıta ve göbeklerle bezenmiş dörtgen-beşgen süslemeler, camlarda vitraylar tipik özellikleridir Kula evlerinin.
İlçedeki evler, dini yapılar SİT alanı içine alınarak korunmaktadır.
Kula çarşısı da, geçmişin renklerini taşır, tıpkı evleri gibi. Ünlü Kula halıları ve kilimlerinin satıldığı dükkanları, demirci ve bakırcıları, derici ve basmacıları daracık sokaklarda yan yanadır ve bir renk cümbüşü oluşturur. Gezmeye doyum olmaz, alışveriş edilmese bile.
Saray halıları arasında yer alan Kula halıları daha çok seccade biçimindedir. Mihrap çok yalındır, üçgen ya da düz, basamaklı mihrabın üst bölümünde, yastık dikdörtgen yazıtlık bulunur. Gördes seccadelerine göre daha mat renklerdedir. Kömürcü Kula olarak anılan halılar siyaha yakın bir kahverengidir. Değişik renkler de kullanılmaktadır.