İlkyardım Uygulamaları


İlkyardım kazaya uğrayan birini veya bir hastayı iyileştirme yönünde atılan ilk adımdır. Aşağıda ilkyardım uygulamalarında kullanılan bazı gereçlerle ilgili kısa bilger verilmiştir.

Askı:
Askılar çoğunlukla yaralı kolları, bilekleri ve elleri koruyup destek sağlamak için kullanılır. Göğüs yaralarında da göğsü desteklemek amacıyla kolları hareketsiz tutan askılar kullanılabilir.

Kol askıları kol yaralanmalarında ve bazı göğüs yaralarında uygulanır. Doğru uygulanan bir kol askısında el, dirsek hizasından biraz yukarıda olmalıdır. Bandın altı tüm parmak tırnakları görünür durumda bırakarak serçe parmağın köküne kadar uzanmalıdır. Kol askıları aşağıdaki yöntemle uygulanır:

• Oturan hastaya askıya alınacak yaralı elini ya da ön kolunu dirsekten daha yüksekte tutması söylenir.

• Dirsek ile göğüs arasındadaki açıklığı kullanarak üçgen bandın bir ucunu dirseği iyice saracak biçimde göğüsle kol arasından geçirin.

• Kolu tutarak askının alt ucunu kolun üzerinden alın ve yaralı taraftaki köprücük kemiğinin üstündeki çukura gelecek biçimde balıkçı düğümüyle bağlayın.

• Son olarak tepe noktasını öne doğru çekip bir çengelli iğneyle askının önüne tutturun.

• Askının ve bandın kan dolaşımını engellememesine özen gösterin ve durumunu buna göre ayarlayın.

Ayrıca gerekli askı gereci bulunamadığında pratik bir askıa yöntemi uygulanabilir. Örneğin yaralı kol ceket düğmelenerek arasına asılabilir. Ceketin bir eteği yukarı kıvrılarak kol bunun arasın konur ve ceket eteğinin ucu göğüse çengelli iğneyle tutturulabilir. Başka bir yöntem de yaralı taraftaki elbise kolunu boşa çıkararak onunla yaralı kolu askıya almaktır.

Kanamayı önlemek, sargıyı tutmak, şişmeyi engellemek, eklemlere destek sağlamak, hareketi sınırlamak amacıyla bantlar kullanılır.

Kanamayı denetim altına almak, akıntıları emmek amacıyla yaraların üzerine örtülen steril koruyucu örtülere sargı adı verilir. Sargı yaparken eller çok temiz olmalı, yara ve çevresi oksijenli suyla temizlenmelidir. Yara bölgesindeki toz, toprak, cam parçaları varsa bunlar bol suyla temizlenmeli ancak yabancı cisim bulunan yaralara sargı yapılmalı üzerine baskı yapılmadan bol miktarda katlanmış steril gazlı bez konulmalıdır. Yaralı bölge sargı bezi ile çok sıkmadan yaranın her yerini aynı ölçüde kaplayacak biçimde sarılır. Sarma işlemi bittikten sonra sargı bezini kenarı flasterle yapıştırılır.

Bir darbe sonucu ortaya çıkan şişlikleri azaltmak, ağrıyı dindirmek amacıyla soğuk kompres uygulanır. Bir pamuk tampon, havlu ya da benzeri bir kumaş çok soğuk suya batırıldıktan sonra bu hafifçe sıkarak şişliğin üzerine konulur. Tamponun soğukluğu azaldıkça yenisiyle değiştirilir ve uygulama beşer dakika aralıkla olarak sürdürülür. Soğuk kompres için içi buz dolu lastik torba da kullanılabilir.

Akrep Sokması

Akrebin soktuğu yerde ağrı, şişlik ve kızarıklık meydana gelir. Tansiyon düşmesi, şok ve solunum yetmezliği ortaya çıkabilir.

• Akrebin soktuğu yer kesilerek kanatılır veya emerek zehir dışarı alınmaya çalışılır.

• Akrebin soktuğu yere ve kalça içine, akrep serumu (serum antiskropiyonik) uygulanır.

• Ağrı kesiciler kullanılabilir.

• Kortizonlu merhemler kullanılabilir.

• Hastada şok gelişmişse, mutlaka bir hastaneye götürülerek tedavi edilmelidir.

• Solunum yetmezliği gelişmişse, suni solunum yapılır ve hasta acilen hastaneye götürülür



Çıkıklar


Burkulmalardan farklı olarak bir eklemin çıkıklarında eklem bölgesi şekil değiştirir, eklem hareket yeteneğini yitirir. Şiddetli ağrı veren çıkıklarda, incinen yer yumuşak bir destek kullanılarak ve ağrıyı en aza indirecek konuma getirilerek hastaneye başvurulur. Çıkık eklemi yerine yerleştirmek amacıyla kesinlikle bir girişimde bulunulmaz çünkü yanlış bir girişim çevre dokuları zedeleyerek hastaya zarar verir.

Sık rastlanan önemli çıkıklardan biri omuz çıkmasıdır. Şiddetli ağrı ve omuz eklemini oynatamamakla kendini gösterir, çıkan omuzda şekil bozukluğu vardır. Hasta, dirseğini vücuduna yaklaştıramaz. Bu durumda omuz büyükçe bir eşarpla sarılarak koltuk altına katlanmış bir çarşaf veya giysi sonularak doKtora başvurulur.

Çürükler


Şiddetli bir çarpma ya da sıkışma sonucunda cildin üzerinde şişme ve ağrı olur, kazaya uğrayan yer morarır. Bu morarma, zedelenen kan damarlarından dokular arasında kan sızmasına bağlıdır. Çürük bölgesine soğuk kompres uygulanması ve kişinin en rahat edeceği pozisyonda yatırılması kanamın devamını önler ve şişmeyi azaltır.

Dağ Hastalığı

Deniz seviyesine yakın yerlerde yaşayanlar yüksek konumlu yerlere çıktıklarında çarpıntı, baş ağrısı, sersemlik, hızlı solunum, uykusuzluk gibi rahatsızlıklar hissedebilir. Özellikle yüksek irtifaya hızla çıkılan durumlarda bu rahatsızlık artabilir. Bu tabloya dağ hastalığı adı verilir ve genellikle dağ sporu yapan turistlerde görülür. Şekerli besinlerin alınması, alkol ve sigara içilmemesi gibi basit önlemler dağ hastalığına bağlı yakınmaları hafifletecektir.

Donma

Donma olayı, soğuğun şiddeti, nem oranı, soğukta kalma süresi, kişini fiziksel direnci ve korunmasına göre daha hızlı veya geç başlayabilir. Donmanın ilk aşamasında cilt soluklaşır, karıncalanma, uyuşma ve yanma hissedilir ardından donan bölge duyarsızlaşır.

İlk aşama olan uyuşma aşalasında parmaklar gibi uç bölgerde karıncalanma varsa derhal ayakkabılar gevşetilerek ayaklar yere vurulmalı eller ovuşturulmalıdır. El ve ayakların duyarsızlaştığı ikinci aşamada yardım gelene kadar donan yerler vücudun koltuk altları ve karın gibi sıcak yerlerine sokulur veya varsa bir battaniyeye sarılır. Kesinlikle karla ovulmaz veya ısınmak için birbirine sürtülmez.

Eksi 10 ile 40 derece arasında uzun süre kalma sonucunda soğuk ısırığı adı verilen ve dokularda geniş ve derin bir alanda hücre ölümüne yol açan durum ortaya çıkar. Bu durumda kurtarılan kazazedenin kemer, kol saati, yüzük gibi sıkan eşyaları gevşetilmeli, giysileri değiştirilmeli, üstü örtülerek normal sıcaklıkta bir odaya alınmalı, bilinci yerindeyse sıcak ve şekerli sıvılar verilmelidir. Donan vücut kısmı veya tüm vücut 37 derece sıcaklıktaki banyoya sokulmalı ve ısındıktan sonra pasif hareketlere başlanmalıdır.

Hasta ve Yaralı Taşıma Yöntemleri

Bir hastayı ya da yaralıyı güvenli biçimde taşımak için çeşitli yöntemler vardır. Acil durumlarda hasta sedyesiz olarak taşınması gerektiğinde uygulanacak bazı yöntemler aşağıda anlatılmıştır.

Beşik yöntemi:
Zayıf hastaların ya da çocukları taşımak için bir kolunuzu kalçanın altından geçirip öteki kolunuzla bel üstünden sırta doğru kavrayarak kucaklayın. Kendinizi iyice tartıp dengeledikten sonra yavaş ve güvenli adımlarla yürüyün.

Sürükleme yöntemi:
Yaralı ya da hasta ayağa kalkacak durumda değilse ve hemen bulunduğu yerden uzaklaştırılması gerekiyorsa kollarını göğsünün üzerinden çapraz toplayın. Sonra hastanın başucunda çömelip ellerinizi omuzların altından geçirerek ve başını da kollayarak yerde geri geri çekin.

Omuzlama yöntemi:
Bilinci yerine ve yürüyebilecek durumdaki hastayı ayağa kaldırın. Yanında durarak sizden yana olan kolunu omzunuzun üzerinden boynunuza alıp elini öteki elinizle tutun. Ters taraftaki kolunuzu da hastanın beline dolayarak ve ağırılığını bir ölçüde omuzlarınıza alarak birlikte yavaş yavaş yürüyün.


Sırta alma yöntemi:
Hasta ağır değilse ve sarsılmasının pek sakıncası yoksa öne geçip çömelerek iki kolunu boyununuzun iki yanıdan tutup göğsünüzün önünde kavuşturun, sonra ayağa kalkıp, hasta sırtınızda olduğu halde yürüyün.


Dört el oturağı:
Bu yöntem, bilinci yerinde ve kollarıyla tutunma yeteneği olan hasta için iki kişiyle birlikte uygulanır. Hastayı taşıyacak kişiler yüzleri birbirine dönük karşılıklı durur. Birbirlerini bileklerini çaprazlama tutarak bir oturak oluşturur. Hastaya sırtından yaklaşarak çömelinir ve hastanın bir kolunu taşıyıcılardan birini diğerini ötekinin omuzuna atarak tutunması sağlanır. Sonra ayağa kalkarak hasta kenetlenmiş ellerin üzerinde taşınır.


İki el oturağı:
Hasta yaralı veya bitkin durumda ise bu yöntem uygulanır. Taşıyıcılar hastanın iki yanında çömelir. Birer kollarını hastanın kalçasıyla dizleri arasından uzatarak birbirlerini bileklerinde sıkıca tutar ve hastanın buraya oturmasını sağlarlar. Öteki kollarını da hastanın sırtından uzatarak omzunu sımsıkı kavrar ve ayağa kalkıp yavaş yavaş yürürler.


İtfaiyeci taşıması:
Bu yöntem hastayı taşırken bir elin boşta kalması gerekiyorsa uygulanabilir. Çocuk veya zayıf hastalara rahatlıkla uygulanabilir. Hasta kendi kendine ayağa kalkacak durumda değilse, yüzükoyun yatırıp başucunda ayakta durun. Kollarınızı hastanın koltuk altlarından geçirerek hastayı önce dizleri sonra ayakları üzeinde kaldırın.

Sol elinizle hastanın sağ bileğinden tutun. Başınız hastanın uzanan sağ kolunun altında, omzunuz da karnın alt tarafına gelecek şekilde eğilin ve yavaşça omuzlarınızın üzerine düşmesini sağlayın. Sağ kolunuzu hastanın bacaklarının arasına ya da bacaklarını çevresine dolayın. Hastanın ağırlığını sağ omuzunuza alarak ayağa kalkıp vücudunu iki omuzunuzun üzerine doğru çekin. Hastanın sağ bileğini sağ elinizle kavrayarak sol kolunuzu serbest bırakın.


Sandalye ile taşıma:
Hasta oturacak durumda ise ve medivenli bir yere götürülecekse bu yöntem uygulanır. hasta sandalyeye oturduktan sonra bir kişi sandalyenin arkasıyla hastayı, ikinci kişi ise sandalyeyi ön ayaklarından tutmalıdır. Sandalyenin iki yanını korkuluklu olması yararlıdır. Sandalye geriye doğru eğilerek kaldırılır.

Hayvan Isırıkları

Kedi köpek gibi evcil hayvanlar kuduz gibi öldürücü hastalıkları taşıyabilirler. Bu nedenle ısıran hayvanın sahibinden hayvanın aşıları konusunda bilgi edinilmeli ve hayvanın davranışları incelenmelidir. Hayvanın ısırdığı yer sabunlu su ile iyice temizlenmeli, hayvan salyasını yarayla temas etmemesine özen gösterilmelirdir. Yara bol su ile yıkandıktan sonra antiseptik bir madde sürülmeli, kuru ve steril bir pansumanla örtülmelidir. Sahipsiz ve vahşi hayvanların ısırması durumunda kuduz olasılığı göz önüne alınarak mutlaka doktora başvurulmalı hayvan kaçmamışsa gözetim altına alınmalıdır. Kuduz şüphesi durumunda aşılar aksatılmadan uygulanmalıdır.

Kanamalar

Damarlarda dolaşan kanın çeşitli nedenlerle damar dışına çıkarak kaybedilmesidir. Damarların bütünlüğünü bozan kesici ve delici yaralanmalar kanamalara neden olur. Vücudun dışından gelen bu tip yaralanmalar özellikle cildin damardan zengin yerlerinde ise bol miktarda kanama görülebilir ya da derine giden bir delici yaralanma büyük damarların kesilmesine yol açarak yaşamı tehdit eden kanamaya neden olur. Yüksekten düşme, trafik kazası ve patlamalar veya kronik hastalıklar gibi nedenlerle vücudun iç organlarındaki damarların hasar görmesi sonucunda vücudun iç boşluklarına (kafatası, göğüs ve karın boşlukları) kanamalar olabilir. Bu kanamalara iç kanama adı erilir.


Dış kanamalar:
Deride yaralanmaya yol açan zedelenmeler kafa derisi gibi bol damarlı bölgelerde daha fazla kanamaya neden olur. Kanama fazla da olsa bu tür kanamalar temizlendikten sonra sorun çıkarmadan düzelir. Orta boy ve büyük toplardamar ve atardamar kesilerinde daha önemli kanamlaar görülür. Kirli kan taşıyan toplardamarlarda kanın rengi daha koyu akım düzenli ve daha azdır. Temiz kan taşıyan atardamar kanamalarında ise kanın rengi daha açık ve kanama kısa aralıklarla fışkırır tarzdadır.

Damar kesilerinde kanamayı durdurmak için damarın üzerine temiz bir bezle veya bulunamazsa elle baskı yapılmalı ve kesilen yerin üzerinden sıkı bir turnike uygulanmalıdır. Büyük damarların kesilmesine bağlı olarak uzun süre devam eden kan kaybı hastayı şoka ve ölüme götürebilir. Kanamayı durdurmak, yaranın temizlenmesini sağlamak ilk adımlardır. Kanamanın durdurulamadığı derin yaralanmalarda hasta daha fazla kan kaybetmeden bir an önce hastaneye götürülmelidir.

İç kanamalar:
İç kanamalar dışarıdan belli olmadığından ilkyardımı yapan kişiler ancak hastanın iç organlarındaki hasar sonucunda şiddetli ağrısının olması, renginin solması, soğuk soğuk terlemesi ve bilincinin kapanması gibi şok belirtilerine bakarak iç kanamayı anlayabilirler. Her türlü kırılmada kırık çevresinde bir iç kanama meydana gelir. Örneğin uyluk kemiğinin kalça hizasından kırılması en azından 1 litre kan kaybına yol açan iç kanamaya neden olabilir.

Dalak gibi bazı organlar bisikletten düşme, otomobilin direksiyonuna çarpma gibi basit darbelerde bile patlayarak cerrahi girişim gerektiren iç kanamalara neden olabilir. Bu bakımdan kazaya uğrayan kişilerin olası iç kanama belirtileri yönünden izlenmelidir. İç kanama durumunda hastayı bir an önce hastaneye yetiştirilmelidir. Bu sırada hastanın tansiyonun daha fazla düşmesini önlemek amacıyla hastayı yatırmak ve bacaklarını yukarı kaldırmak gerekir.

Kazalar dışında hemofili gibi kannı pıhtılaşmasını bozan hastalıklar ve bazı ilaçlar, kronik karaciğer hastalıkları, bazı kötü huylu hastalıklar, vitamin noksanlıkları hastalarda kanamaya eğilimi artırabilir. Bu hastaların vücudun çeşitli deliklerinden kanama durumunda hemen doktora başvurmaları gerekir. Kadınlarda üreme sistemiyle ilgili nedenler kanamaya yol açabilir.

İdrar yollarından, makattan gelen kanamalar, kan tükürme ve mide kanamalarında görülen kahve telvesi gibi sindirilmiş kan içeren kusmalar mutlaka doktor müdahelesi gerektiren durumlardır.

Kırıklar

Kaza sonucunda kemiklerde çatlak veya kırıklar meydana gelebilir. Kırığın acısı yumuşak doku zedelenmesi ve çatlağa göre oldukça fazla ve dayanılamayacak şiddettedir. Kırıklar kapalı kırık ve açık kırık olmak üzere ikiye ayrılır. Kapalı kırıklarda kırılan kemik derinin üzerine çıkmamıştır. Açık çıkıkta ise kırık kemiğin ucu deriyi delerek dışarı çıkar. Açık kırıklar mikrop kapma yönünden daha risklidir. Kırıklarda uygulanacak ilkyardım yöntemleri şunlardır:

Kanama varsa ya da kırılan kemiğin ucu dışarıda ise temiz bir gazlı bezle derhal sarılmalıdır. Kırılan kemiği ya da yerinden oynayan eklemi yerleştirmeye çalışılmamalıdır. Yardım beklerken kazazedenin vücudu sıcak tutulmalı kırık dışında kanama veya başka bir yaralanma varsa bunlar da kontrol edilmelidir. Genel anestezi ve ameliyat olasılğı nedeniyle hastaya yiyecek ve içecek verilmemelidir.

Yardım gelmediği takdirde ve hastanın nakledilmesi gerekiyora kırığın çevre dokuları zedelemeden desteklenmesi gerekir. Özellikle kol ve bacak kırıklarında ve çıkıklarında bölgeyi hareketsiz kılmak amacıyla tahta destekler kullanılır. Varsa kırıklarda kullanılmak üzere özel olarak hazırlanmış atel adı verilen destek gereçleri kullanılmalıdır. Hareketsizlik kırıklarda acıyı hafifletir ve bölgenin daha fazla hasar görmesini engeller. Ancak bu destek kesinlikle çok sıkı olmamalıdır. Hasar gören nokta her iki taraftan sarılarak kıpıdayamayacak şekilde sabitleştirilmelidir.

Kol kırıkları:
En rahat pozisyonda kolu göğüs yaslayıp arasını besleyin. Kolun ağırlığını beslediğiniz destekle birlikte, bir bezle omuzdan askıya alın (Ayrıca bkz. İLKYARDIM). Kolun ağırlığın bir tahta parçasını desteğiyle hafifletebilirsiniz. Eğer kol bükülemeyecek durumda ise sarkıtıp vücuda yaslayarak bandajla veya tahta ile destekleyin.

Bacak kırıkları:
Kırık veya çıkık bacağı sağlam bacağa destekleyerek bağlayın. Mümkünse iki bacağın arasını ince bir tahta parçası ile destekleyin. Eğer diz bükük kalmışsa aynı şekilde bırakarak destekleyin. Diz kapağı kırıklarında diz bağının üzerine bir şey sarmayın. Bacağın altına topuktan kalçaya kadar olan en az 10 cm genişliğinde bir tahta parçası yerleştirin. Bundan sonra biri baldırda, biri topukta, diğerleri dizin üstünde ve altında olmak üzere 4 adet sargı ile bacağı tespit edin.

Omurga kırıkları:
Omurga kemiği kırıklarına özellikle trafik kazalarında sık rastlanır. Omurga kırıkları ilkyardımda en dikkatli olunması gereken konulardan biridir çünkü yapılacak yanlış bir hareket omurga kemiği içinde bulunan omuriliğin zedelenmesi sonucunda felce neden olabilir. Bu nedenle omurga kırığı olabileceği düşünülen düşme, sığ suya atlama, enkaz altında kalma ve trafik kazası gibi durumlarda boyun ve bel kemiği kırıkları olasılığı her zaman göz önüne alınmalı ve bunlara ait belirtiler olmasa bile böyle bir durun varmış gibi hareket edilmelidir.

Boyun omurlarındaki kırıklarda kazazedenin hareketsiz tutulması çok önemlidir çünkü bu bölgedeki omurilik üzerine yapılan bası hastada düzeltilemeycek sinir hasarlarına ve ölüme neden olabilir. Omurga kırığı olan hastanın taşınması için en az 4 kişi gerekir. Hasta sert bir sedye veya kapı gibi geniş ve uzun bir tahta parçası üzeinde taşınmalıdır.

Hastayı bulunduğu yerden sedyeye alırken bir kişi başı vücut ekseninde tutarken biri omuzları biri kalçaları öteki de bacakları tutarak kaldırmalıdır. Kazazedenin yattığı yerde döndürülmesi gerekiyorsa bunu yine birkaç kişi tek bir hareket yapar gibi gerçekleştirmeli ve bu sırad vücudun ve başın bükülmemesine dikkat edilmelidir. Bu koşular sağlanamıyorsa cankurtaran ve yardım ekibi beklenmelidir. Başın hastaneye gidene kadar hareketsiz kalmakını sağlamamk amacıyla yanlarına katlanmış giysi gibi sert nesneler yerleştirimelidir. Başın altına kesinlikle yastık konulmamalıdır. Sırt ve bel kırıklarında da hareketi ve dolayısıla omurilik zedelenmesini en aza indirmek için aynı önlemler alınmalıdır.

Baş kırıkları:
Kafatasında, çenede ya da boyunda meydana gelebilecek kırıklar ve darbeler çok önemli olduğundan hemen uzman bir doktor tarafından müdaheleyi gerektirir.

Çene kemiği kırıklarında kanama olabileceğinden hastayı doktora götürürken kan yutmasını önlemek için baş öne doğru eğik tutulmalıdır.

Kıymık Batması

Özellikle yaz aylarında çıplak ayakla dolaşanlarda deriye kıymık batmasına sık rastlanır. Deriye batan bir kıymık önemsenmezse veya uygun şekilde çıkarılmazsa iltihaplanmaya yol açabilir.

Kıymık batan yer ve çevresi sabunlu su ile yıkanarak temizlendikten sonra tendürtiyotlu bir pamukla silinir. Ateşe tutularak mikropsuz duruma geteriline bir cımbızla kıymık görünen ucundan tutularak dışarı çekilir. Kıymığın ters yönde derinin içine itilmemesine dikkat edilmelidir.

Kramp

Kasların ani ve ağrılı gerilmesidir. bedensel egzersiz veya uyku sırasnıda kaslara kramp girebilir. Kramp en sık baldık kaslarında olur. Sıkı çorap lastikleri veya dar ayakkabılar kramplara yol açabilir. Yaz aylarında spor yapanlarda aşırı terlemeyle fazla tuz kaybı nedeniyle kas krampları görülebilir. Bu nedenle sıcak havalarda spor yapanlar düzenli sıvı ve tuz almaya dikkat etmelidir.

Kramp girdiğinde telaşa kapılmadan bölgeyi rahat bir konma getirerek gevşetici masajlar yapın, birka çdakika içinde kaslar normale dönecektir. Kramp anında şidetli müdaheleden kaçınmalı ağrı uzun sürerse bölgenin üzenine nemli ve sıcak bir havlu örtülmelidir

Kulağa Yabancı Cisim Kaçması

Kulağa kaçan yabancı cisimler geçci işiktme güçlüığüne neden olur. derine giden yabancı cisimlerin ise kulak zarına zara verme olasığlı vardır. Kulağa kaçan böcekler parmakla çıkarılmamalıdır. Böcek vızıltısını kesmek için iki damla zeytinyağı, gilserin veyavazelin damlatılır ve böceği çıkartması için doktora başvurulur. Yabancı cisimleri çıkartmak için sivri araçlarla kuak kurcalanmamalıdır

Yanıklar

Giysileri tutuşmuş olan bir kimsenin paniğe kapılarak koşmasını önleyin. Kaza kapalı bir yerde olmuşsa yanan kişinin dışarı çıkması önlenmelidir çünkü hava akımı ve kişinin hareketleri yanmayı arttracaktır. Yanan kişi hemen yere yatırılmalı, su ile ıslatılmalı veya üzerine halı, battaniye, perde gibi alevleri oksijensiz bırakacak bir örtü atılmalıdır. Alevleri bastırmak için naylon veya kolay tutuşan kumaşlar kullanılmamalıdır. Kazazede yerde yuvarlanmamalıdır, bu daha önce yanmamış yerlerin de yanmasına yol açar.

Cilt ve cilt altı dokularının alev, buhar, sıcak su gibi etkenlerle tahrip olmasıdır. Yanık derinliği üç derece ile ifade edilir:

1. derece: Ciltte kızarıklık (güneş yanığı)

2. derece: Üst derinin tam hasarı ve içi sıvı dolu kabarcıkların oluşması


3. derece: Ciltaltı tabakalarının ve daha derin tabakaların yanması.

Yanıklar ve haşlanmalar evde ve işyerlerinde sık görülen olaylardır. Özellikele çocuk ve yaşlılarda büyük ve derin yanıklar ölümle sonlanabilir. Yanık deri vücuttan sıvı kaybına neden olduğundan ve infeksiyon tehlikesi nedeniyle titiz bir şekilde bakılmalıdır.

Doku hasarını önlemek, ağrıyı ve şişmeyi azaltmak için yanıkları hemen soğutmak gerekir. Soğutmada en etkili yöntem yayan bölgeyi soğuk suyla yıkamaktır. küçük yanıklar yerinde tedavi edilebilir ancak bebek ve yaşlılardaki yanıklar ayrıca göz, yüz, boyun, el, ayak ve apışarası yanıkları özel tedavi gerektirir. Buharlar, kimyasal maddeler, tahriş edici gazlar ve elektrik çarpmasıyla oluşan yanıklar da hastanede tedavi gerektirir. Bu kişilerde kimyasal maddeler ve duman solunum yoluyla akciğerlere de zarar vermiş olabilir.

Yanıklarda ilkyardım için izlenecek yöntemler şunlardır:

• Yanmış deriyi 10 dakika süreyle basınçsız akan soğuk suyun altına tutun. Ağrı dinmezse daha uzun süre soğuk suya daldırın.

• Yanan alan şişmeye başlamadan önce buradaki yüzük, saat, kemer, ayakkabı gibi sıkı eşyaları yavaşça çıkarın.

• Yanan bölgedeki yanmış veya yanıcı maddeye bulaşmış giysileri soğumaya başladıktan sonra yavaşça veya mümkünse keserek ciltten uzaklaştırın. Yanığa yapı:mış olan şeyleri çıkarmaya çalışmayın.

• Bu alanı steril bir bezle veya yanıklar için özel olarak hazırlanmış sargılarla kapatın. Yapışkan sargılar kullanmayın.

• Yüz yanıkları için steril bir bezden maske yapın. Burun, ağız ve gözler için delikler açın.

• Çok yanmış kol ve bacakları kımıldamayacak duruma getirin.

• Hastanı bilinci yerindeyse sıvı kaybını karşılamak için sık sık su içirin.

• Yanıklara losyon veya yağlı maddeler sürmeyin.

• Kabarcıkları patlatmayın ve yanık alana herhangi bir müdahelede bulunmayın.

• Tedavi için bir sağlık merkezine başvurun.